Nhằm đáp ứng nhu cầu thực tế, do yêu cầu công việc liên quan đến lợi ích chung của nhà nước và xã hội, tăng cường trách nhiệm xã hội của không chỉ người sử dụng lao động mà của cả người lao động pháp luật lao động đã quy định về việc làm thêm giờ trong những trường hợp đặc biệt như sau:
Điều 107. Làm thêm giờ trong những trường hợp đặc biệt
Người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào và người lao động không được từ chối trong các trường hợp sau đây:
- Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật;
- Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa và khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh và thảm họa.
Theo quy định trên, người sử dụng lao động có quyền yêu cầu người lao động làm thêm giờ vào bất kỳ ngày nào, dù là ngày làm việc bình thường hay ngày nghỉ và người lao động không được từ chối trong hai trường hợp :
– Trường hợp thứ nhất: Thực hiện lệnh động viên, huy động bảo đảm nhiệm vụ quốc phòng, an ninh trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật về nghĩa vụ quân sự và công an nhân dân.
– Trường hợp thứ hai: Thực hiện các công việc nhằm bảo vệ tính mạng con người, tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng ngừa và khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh và thảm họa.
Những trường hợp cấp bách nêu trên vừa liên quan đến đơn vị sử dụng lao động, vừa giải quyết những vấn đề quan trọng đối với Nhà nước mà mỗi công dân đều phải có nghĩa vụ thực hiện. Trong nhiều trường hợp có thể phải thực hiện vô điều kiện, không hạn chế thời gian.
Mặc dù trong các trường hợp làm thêm giờ này không cần có sự đồng ý của người lao động , vì đây là bắt buộc người lao động làm thêm giờ , song người sử dụng lao động vẫn phải đảm bảo số thời giờ làm thêm và các quyền lợi cho người lao động theo quy định của Điều 106 Bộ luật lao động:
Điều 106. Làm thêm giờ
- Làm thêm giờ là khoảng thời gian làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường được quy định trong pháp luật, thỏa ước lao động tập thể hoặc theo nội quy lao động.
- Người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
- a) Được sự đồng ý của người lao động;
- b) Bảo đảm số giờ làm thêm của người lao động không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày, trường hợp áp dụng quy định làm việc theo tuần thì tổng số giờ làm việc bình thường và số giờ làm thêm không quá 12 giờ trong 01 ngày; không quá 30 giờ trong 01 tháng và tổng số không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì được làm thêm giờ không quá 300 giờ trong 01 năm;
- c) Sau mỗi đợt làm thêm giờ nhiều ngày liên tục trong tháng, người sử dụng lao động phải bố trí để người lao động được nghỉ bù cho số thời gian đã không được nghỉ.
