Trong quá trình tham gia lao động, việc xảy ra tranh chấp là điều khó tránh khỏi. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tranh chấp lao động, đặc điểm tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ và lợi ích phát sinh giữa các bên trong quan hệ lao động.
Tranh chấp lao động là gì?
Theo khoản 1 Điều 179 Bộ luật lao động năm 2019, tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ, lợi ích phát sinh giữa các bên trong quá trình xác lập, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ lao động; tranh chấp giữa các tổ chức đại diện người lao động với nhau; tranh chấp phát sinh từ quan hệ có liên quan trực tiếp đến quan hệ lao động. Từ khái niệm trên có thể rút ra những dấu hiệu căn bản về đặc điểm của tranh chấp lao động như sau:
Được thể hiện ra bên ngoài qua các hình thức nhất định. Sự xung đột giữa các chủ thể bao giờ cũng bắt nguồn từ những mâu thuẫn, bất đồng về quyền, lợi ích. Tuy nhiên, các mâu thuẫn về quyền, lợi ích đó ban đầu và trước hết phải xuất phát từ suy nghĩ, tư duy của những người cụ thể.
Hình thức thể hiện là trong trường hợp một trong các bên, hoặc tất cả các bên có những biểu hiện rõ nét ở hành vi tranh chấp. Hình thức đơn giản có thể bắt gặp trong quá trình lao động là việc một trong các chủ thể tranh chấp thể hiện thái độ của mình về vấn đề tranh chấp với yêu cầu phải giải quyết vấn đề đó. Không nhất thiết yêu cầu đó phải thể hiện bằng văn bản, vi điều quan trọng là ở chỗ có hình thức thể hiện được rõ ràng nội dung mang tính bản chất của nó.
Phân loại tranh chấp lao động
Các loại tranh chấp lao động theo Bộ luật lao động năm 2019 bao gồm:
Tranh chấp lao động cá nhân giữa người lao động với người sử dụng lao động; giữa người lao động với doanh nghiệp, tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; giữa người lao động thuê lại với người sử dụng lao động thuê lại;
Tranh chấp lao động tập thể về quyền hoặc về lợi ích giữa một hay nhiều tổ chức đại diện người lao động với người sử dụng lao động hoặc một hay nhiều tổ chức của người sử dụng lao động. Trong đó, tranh chấp lao động tập thể về quyền là tranh chấp giữa một hay nhiều tổ chức đại diện người lao động với người sử dụng lao động hoặc một hay nhiều tổ chức của người sử dụng lao động phát sinh trong trường hợp sau đây:
Có sự khác nhau trong việc hiểu và thực hiện quy định của thỏa ước lao động tập thể, nội quy lao động, quy chế và thỏa thuận hợp pháp khác;
Có sự khác nhau trong việc hiểu và thực hiện quy định của pháp luật về lao động;
Khi người sử dụng lao động có hành vi phân biệt đối xử đối với người lao động, thành viên ban lãnh đạo của tổ chức đại diện người lao động vì lý do thành lập, gia nhập, hoạt động trong tổ chức đại diện người lao động; can thiệp, thao túng tổ chức đại diện người lao động; vi phạm nghĩa vụ về thương lượng thiện chí.
Tranh chấp lao động tập thể về lợi ích bao gồm:
Tranh chấp lao động phát sinh trong quá trình thương lượng tập thể;
Khi một bên từ chối thương lượng hoặc không tiến hành thương lượng trong thời hạn theo quy định của pháp luật.
Đặc điểm của tranh chấp lao động
Dựa trên khái niệm trên, chúng ta có thể rút ra một vài đặc điểm như sau:
Gắn liền với quan hệ lao động
Việc phát sinh tranh chấp bao giờ cũng được thực hiện bởi các bên chủ thể của quan hệ lao động. Và thông thường là tranh chấp giữa người lao động với người sử dụng lao động hoặc quy mô rộng hơn là của tập thể lao động đối với người sử dụng lao động.
Đối tượng tranh chấp thường là đối tượng của quan hệ lao động, là quyền, là lợi ích được quy định trong hợp đồng lao động, trong nội quy lao động, thỏa ước lao động hay yêu cầu xác lập các điều kiện mới giữa tập thể lao động và người sử dụng lao động.
Tranh chấp không chỉ bao gồm các tranh chấp về quyền mà còn các tranh chấp về lợi ích
Đối với các tranh chấp khác, thông thường xảy ra khi có sự vi phạm về pháp luật. Tuy nhiên, trong tranh chấp lao động thì có thể xảy ra ngay cả khi không có hành vi vi phạm pháp luật.
Bản chất nó là một phần do sự tác động của quan hệ lao động và sự thay đổi cơ chế thị trường. Chúng ta biết rằng, để phát sinh được một quan hệ lao động bất kỳ là cả quá trình thỏa thuận, thương lượng giữa các bên. Tuy nhiên, ngay chính các thỏa thuận đã đạt được đến một thời gian nào đó mà một trong hai bên không thực hiện được hoặc trở nên không phù hợp. Tổng hợp tất cả các yếu tố lại với nhau thì việc xảy ra tranh chấp lại càng trở nên tất yếu khi mà quyền, lợi ích của cả hai bên đều bị ảnh hưởng.
Tính chất, mức độ của tranh chấp phụ thuộc vào số lượng, quy mô của người tham gia
Tranh chấp có thể xuất phát từ mâu thuẫn của một cá nhân gọi là tranh chấp cá nhân. Ở loại tranh chấp này thì mức độ gây thiệt hại không cao, có thể giải quyết được, không quá phức tạp.
Ở quy mô rộng hơn với sự tham gia của đông đảo người lao động hơn đó là tranh chấp lao động tập thể. Mức độ phức tạp được nâng lên, khi đó không chỉ là một cá nhân, một người lao động nữa mà là cả một tập thể. Việc giải quyết tranh chấp như thế nào cho ổn thỏa trở nên vô cùng quan trọng. Bởi lẽ, khi xảy ra tranh chấp lao động tập thể, nó không chỉ làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động mà ngay cả người sử dụng lao động cũng bị ảnh hưởng.
Khuyến nghị của công ty Luật TNHH Everest
- Bài viết trong lĩnh vực pháp luật lao động được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
- Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
- Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 19006198, E-mail: info@everest.org.vn.
